Mùa đông tiền điện tử: Dấu chấm hết hay là sự điều chỉnh cần thiết?

Anh Washburn, một thợ sửa ống nước 35 tuổi ở Otsego, Minnesota, có 100.000 USD trong tài khoản trên Celsius Network, một trong những công ty cho vay lớn nhất thị trường tiền điện tử.

Celsius được anh chọn mặt gửi vàng vì nền tảng này hứa hẹn mức lợi tức cao hơn ngân hàng truyền thống. Tuy nhiên, vào ngày 12/6, Celsius thông báo tạm dừng rút tiền vì lý do “điều kiện thị trường khắc nghiệt”, khiến nhà đầu tư sững sờ. Anh Washburn than thở: “Nếu không lấy lại được số tiền đó, tôi và các con sẽ bị tụt hậu rất nhiều năm”.

Anh Novak đến từ California cũng gửi Bitcoin vào Celsius để nhận lại mức lãi suất 17,5%. "Nghĩ lại thì mức lãi đó quá khó tin", anh nói. Số tiền của Novak đáng giá 93.000 USD, sau một tuần co lại chỉ còn 28.000 USD.

Các nhà đầu tư cá nhân có thể không đủ tỉnh táo để nhận ra rằng khi gửi tiền vào Celsius, họ đang cho công ty một khoản vay không bảo đảm với rất ít sự bảo vệ của pháp luật. Các công ty tiền điện tử như Celsius khá giống ngân hàng, nhưng thiếu sự giám sát của nhà đầu tư và các biện pháp bảo vệ pháp lý như ở các ngân hàng và công ty môi giới.

Chỉ vài tuần trước, thị trường còn quay cuồng vì sự sụp đổ của hệ sinh thái Terra. Celsius, hiện nắm giữ hơn 12 tỷ USD tài sản của khách hàng với hơn 1,7 triệu người dùng, liệu có phải Luna thứ hai, khiến thị trường một lần nữa cuốn vào vòng xoáy tử thần?

Song, Celsius chỉ là một phần nguyên nhân. Điều đáng lo ngại hơn cả là các yếu tố vĩ mô bất ổn và một mùa đông tiền điện tử khắc nghiệt, mà theo ông chủ Binance, Changpeng Zhao (CZ), có thể kéo dài tới 4 năm.

CEO Celsius, Alex Mashinsky. Ảnh: CoinDesk

Cuộc suy thoái trên diện rộng

Diễn biến trên thị trường tiền điện tử là một kịch bản cực đoan của những gì đang xảy ra với chứng khoán, khi các nhà đầu tư bán tài sản rủi ro trước lo ngại suy thoái kinh tế.

Bitcoin, tiền điện tử lớn nhất theo giá trị thị trường, lần đầu tiên giảm xuống dưới 20.000 USD vào 18/6 kể từ tháng 12/2020. Ether giảm xuống dưới 1.000 USD, mức chưa từng thấy kể từ tháng 1/2021. Tổng vốn hóa thị trường tiền điện tử giảm xuống dưới một nghìn tỷ USD, từ mức ATH là 3 nghìn tỷ USD.

Giá tiền điện tử đã giảm mạnh sau khi Fed nâng mức lãi suất cao nhất trong 28 năm qua để chống lạm phát tăng phi mã.  Anthony Scaramucci, nhà sáng lập SkyBridge Capital, cho biết ông không ngạc nhiên khi tiền điện tử suy giảm: “Bạn có một thị trường rủi ro cao, một cuộc khủng hoảng dầu mỏ phát sinh từ chiến tranh và những dấu tích còn sót lại của đại dịch. Chiến lược “zero Covid” ở Trung Quốc cũng ảnh hưởng rất lớn đến chuỗi cung ứng”.

Điều kiện thị trường khó khăn không chỉ ảnh hưởng nhà đầu tư nhỏ lẻ mà còn đang gây áp lực lên các “ông lớn” trong ngành. Hàng loạt công ty như Coinbase, Blockfi và Crypto.com buộc các phải ngừng tuyền dụng và cắt giảm nhân sự. Tin đồn  Three Arrow Capital có nguy cơ vỡ nợ bắt đầu nổi lên. Đây là công ty có tầm ảnh hưởng lớn, từng đặt cược lớn vào những dự án đầu cơ và nhiều rủi ro nhất trên thị trường.

Cuộc suy thoái dường như để lộ ra những điểm yếu của ngành công nghiệp tiền điện tử về tính tập trung và đòn bẩy. Mark Hays tại American for Financial Reform, một nhóm vận động vì người tiêu dùng Mỹ, nhận xét: “Họ đã làm những điều tương tự dẫn đến cuộc khủng hoảng năm 2008. Đó là tích cực quảng bá những sản phẩm hứa hẹn lợi nhuận phi lý, bỏ qua rủi ro và ý kiến trái chiều của người khác”.

Điều chỉnh và tiếp tục tiến lên

Hiệu ứng domino sẽ tiếp tục trên thị trường trong ngắn hạn. Thất bại có thể vẫn trực chờ những nhà đầu tư sử dụng đòn bẩy quá mức hoặc những công ty có vấn đề trong công tác điều hành. Sẽ có nhiều dự án không chịu nổi nhiệt mà bỏ cuộc chơi. Tuy nhiên, ở khía cạnh khác, đây lại là một điều tốt.

CZ, giám đốc điều hành Binance, cho biết sàn giao dịch sẽ tiếp tục tăng nhân sự vì công ty sẽ tăng cường các hoạt động mua bán và sáp nhập. Quyết định mở rộng của Binance vào giữa mùa đông tiền điện tử nghe có vẻ liều lĩnh.

Song, CZ khẳng định vị thế tài chính mạnh mẽ của công ty là kết quả của chính sách “tiết kiệm”, không chi tiền khủng cho marketing như một số đối thủ khác. Trước đây, một số sàn giao dịch đã chi hàng triệu USD cho quảng cáo tại Super Bowl hoặc giành quyền đặt tên cho các địa điểm thể thao.

CZ nói: “Nếu chúng tôi bước vào mùa đông tiền điện tử, chúng tôi sẽ tận dụng nó ở mức tối đa.”

CEO Binance Changpeng Zhao. Ảnh: Reuters

Khi tiền điện tử bắt đầu bùng nổ trong hai năm qua, nhiều dự án vô giá trị ra đời, phát hành token của riêng họ và thuyết phục các trader thiếu kinh nghiệm cùng các quỹ đầu tư vào dự án. Do đó, mùa đông tiền điện tử lần này sẽ giúp thanh lọc thị trường, loại bỏ những dự án rác.

Thời kỳ của lợi nhuận không tưởng sẽ thoái trào và tạo môi trường đầu tư an toàn hơn. Dù dòng tiền đổ vào thị trường trong thời gian tới sẽ ít đi, một khoản lớn hơn trong đó sẽ đến với những dự án uy tín.

Những nhà phát triển với ý tưởng vững chắc sẽ tìm thấy cơ hội trong điều kiện hiện nay, vì vẫn có nguồn vốn đầu tư mạo hiểm đáng kể, khác với thị trường gấu năm 2018. Ví dụ nổi bật là OpenSea với doanh số NFT trị giá 20 tỷ USD. Nền tảng mua bán NFT này được thành lập vào năm 2017, trải qua nhiều hoạt động xây dựng trong suốt năm 2018 và 2019 – một thời kỳ ảm đạm của tiền điện tử, trước khi hầu hết mọi người biết đến cụm từ NFT.

Sẽ có những OpenSea mới, các dịch vụ hoặc công nghệ thực sự hữu ích và sinh lời sẽ được “ươm mầm” trong mùa đông tiền điện tử và nở rộ khi mùa xuân trở lại. “Quả thực thị trường đang chứng kiến một thảm họa. Điều đó thật tồi tệ. Nhưng khi biến cố ập đến, cơ hội cũng nảy mầm”, CZ cho biết trong cuộc phỏng vấn với Fortune, ngày 16/6.